Từ Lời kêu gọi thi đua ái quốc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, chúng ta càng thấy rõ thêm chiều sâu tư tưởng, tầm nhìn xa trông rộng của Chủ tịch Hồ Chí Minh khi phát động phong trào yêu nước. Trong lúc thời cơ, thách thức đều hết sức lớn và đan xen nhau như lúc này, càng cần tiếp tục vận dụng sáng tạo của tư tưởng của Người về Thi đua yêu nước, làm dấy lên những phong trào yêu nước sâu rộng, thường xuyên, coi đó là một phương thức cần thiết nhằm tạo ra một động lực phát triển, đưa Việt Nam vượt qua thử thách, sớm thoát khỏi tình trạng một nước kém phát triển, tạo đà đuổi kịp các nước tiên tiến trong khu vực và trên thế giới.
Trước hết, cần làm cho cán bộ, Đảng viên các cấp và nhân dân thấy rõ tầm quan trọng và tính tất yếu của thi đua theo tư tưởng Hồ Chí Minh.
Trước đây, trong thời kỳ vừa kháng chiến, vừa kiến quốc, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng phải chú ý phê phán, nhắc nhở nơi này, nơi khác chưa nhận thấy hết tầm quan trọng của việc tổ chức phong trào thi đua yêu nước. Ngày nay, khi mới bước sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, cũng từng có nhận thức sai lầm, cho rằng thi đua không còn quan trọng nữa. Trong kinh tế thị trường cứ mạnh ai người ấy làm, chỉ cần cạnh tranh lành mạnh. Ban thi đua-khen thưởng Trung ương cũng bị giải tán. Sau đó, Ban thi đua-khen thưởng được tái lập, đến năm 2003, Nhà nước ban hành Luật Thi đua khen thưởng. Đại hội thi đua toàn quốc lần thứ VI, thứ VII được tổ chức. Phong trào thi đua mới lại tiếp tục được tổ chức. Tuy nhiên, hiện nay, chúng ta vẫn cần làm cho các cấp uỷ đảng, chính quyền, cán bộ, Đảng viên và nhân dân thấy thật rõ tầm quan trọng không thể thiếu, tính tất yếu của thi đua trên con đường Việt Nam bứt lên, thoát khỏi nghèo nàn, phát triển và cất cánh..
Theo Hồ Chí Minh, thi đua là tất yếu vì nền tảng của nó là "công việc hàng ngày của tất cả mọi người". Trước đây, thi đua kháng chiến, kiến quốc thành công, ngày nay, thi đua nhằm làm cho dân giàu, nước mạnh, xã hội dan chủ, công bằng, văn minh. Người khẳng định rõ:
"Chỉ có dưới chế độ dân chủ nhân dân và xã hội chủ nghĩa, dưới chế độ do nhân dân lao động làm chủ nước nhà, thì mới có phong trào thi đua. Phong trào thi đua yêu nước ở ta ngày càng phát triển vì nhân dân ta làm chủ nước nhà"11.
Trong xây dựng xã hội mới, thi đua là tất yếu. Thi đua là bản tính của con người. Bản chất con người luôn vươn tới cái tốt đẹp và tốt đẹp hơn. Không chịu bằng lòng với cái đã có, Đó là một điều kiện khách quan để Đảng, Nhà nước chủ động dùng phong trào Thi đua làm cho cuộc sống phát triển không ngừng.
Phát động phong trào thi đua yêu nước phù hợp với quy luật phát triển đất nước hiện nay. Kinh tế thị trường không gây trở ngại cho phong trào thi đua yêu nước mà ngược lại thúc đẩy phong trào phát triển. Bởi vì, ở nước ta là kinh tế thị trường được xây dựng phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Chính trong cơ chế thị trường này, mới có điều kiện kết hợp chặt chẽ hai loại động lực: tinh thần và vật chất; kết hợp cả yếu tố tự phát và tự giác của con người, tạo nên nội lực mạnh mẽ của phong trào. Cần làm cho thi đua thành không chỉ là nghĩa vụ mà còn là quyền lợi của mỗi công dân, mỗi cán bộ, Đảng viên.
Phát huy truyền thống yêu nước trong mỗi người Việt Nam thành phong trào thi đua chấn hưng đất nước, thoát nghèo nàn lạc hậu
Chủ tịch Hồ chí Minh coi tinh thần yêu nước của người Việt Nam là nguồn động lực, sức mạnh dân tộc. Song, qua những giờ phút tổ quốc lâm nguy, lúc bình thường, tinh thần yêu nước như các thứ của quý được cất giấu kín đáo trong rương hòm. Để khơi dậy được tinh thần yêu nước đó, Đảng, Nhà nước cần phát động phong trào thi đua biến tinh thần yêu nước của người Việt Nam thành một động lực to lớn đưa dân tộc ta vượt qua được những thử thách khắc nghiệt của thiên tai, địch họa. Cần phê phán quan niệm: "Tưởng lầm rằng thi đua chỉ nhất thời"2, chỉ thi đua trong những dịp có kỷ niệm lớn,v,v,. Theo tư tưởng Hồ Chí Minh, thi đua là vấn đề chiến lược lâu dài, là hiện tại mà cũng là tương lai của nước nhà. " Thi đua phải lâu dài và rộng khắp, không phải chỉ trong một thời gian nào (những ngày kỷ niệm là đợt để lấy đà và để kiểm thảo, chứ không phải qua những ngày ấy rồi lại nghỉ thi đua), không phải chỉ riêng ngành nào, nhóm nào"3. Phạm vi, lực lượng tham gia thi đua phải là toàn Đảng, toàn dân trên đất nước này. "Người người phải thi đua, ngành ngành phải thi đua. Ai làm việc gì cũng thi đua làm cho nhanh, cho tốt, cho nhiều"4... .
Người quan niệm thi đua ở tầm tư tưởng, đường lối chính trị, phương pháp cách mạng. Thi đua cũng là một là phẩm chất đạo đức của người Việt nam yêu nước. Còn với Đảng, Nhà nước cần coi thi đua là phương thức tốt nhất để phát huy lòng yêu nước tiềm tàng trong mỗi con người. Thi đua là phương pháp cách mạng mang bản sắc, truyền thống dân tộc Việt Nam. Theo tư tưởng Hồ Chí Minh, ngày nay nhận thức về vai trò của thi đua phải được nhìn nhận ở tầm chiến lược phát triển của đất nước trong những thập kỷ đầu tiên của thế kỷ XXI. Phải bằng các phong trào thi đua phát huy truyền thống yêu nước, sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc nhằm đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, phát triển kinh tế văn hoá một cách bền vững. Quyết đến năm 2010, nước ta thoát khỏi tình trạng nước kém phát triển. Đến năm 2020 trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại. Nếu không đạt được như vậy, thì chưa biết đến khi nào chúng ta mới trở thành một nước xã hội chủ nghĩa giàu mạnh. Ngày nay, không thể có tinh thần yêu nước chung chung. Phải như lời Hồ Chí Minh: " Thi đua là yêu nước, yêu nước thì phải thi đua. Và những người thi đua là những người yêu nước nhất".5
Phát động các phong trào thi đua thiết thực, trong tất cả các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội của đất nước
Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định:
"Người người thi đua,
Ngành ngành thi đua,
Ngày ngày thi đua"6.
Trong sự nghiệp đổi mới hiện nay, phong trào thi đua cần phải được tổ chức một cách thiết thực, sâu rộng và bao quát được toàn bộ các lĩnh vực đời sống xã hội, các tầng lớp nhân dân, các thành phần kinh tế, các cơ quan Đảng, Nhà nước, Mặt trận, đoàn thể, các lực lượng vũ trang. Thi đua là công việc của mọi người, mọi ngành, mọi cấp, không phân biệt già trẻ gái trai. Chú ý tính nhân dân, tính phổ biến trong các chủ trương thi đua của Hồ Chí Minh. Thi đua là dùng lực lượng của dân, tinh thần của dân để gây hạnh phúc cho dân. Thi đua là vì dân, cho nên phải trở thành bổn phận của dân.
Thi đua phải có mục đích, mục tiêu. Hồ Chí Minh chỉ rõ: "Thi đua ái quốc nhằm ba mục đích chính: diệt giặc đói, diệt giặc dốt, diệt giặc ngoại xâm. Tức là làm cho nhân dân no, ấm, biết chữ, làm cho Tổ quốc độc lập tự do"7.
Hiện nay, mục tiêu thi đua phải bám vào mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của cả nước, mỗi địa phương, mỗi ngành, mỗi cấp. Các phong trào thi đua yêu nước phải có mục đích, mục tiêu cụ thể, thiết thực, gắn chặt với lao động, sản xuất, kinh doanh, học tập, chiến đấu của từng ngành, giới, vùng, miền, địa phương, lứa tuổi,v,v. Có mục đích trước mắt, mục đích lâu dài. Trước mắt, mục tiêu của các phong trào thi đua cần gắn chặt với việc chống lạm phát, không để tốc độ tăng trưởng kinh tế của năm 2008 quá giảm sút vì những biến động kinh tế trên thế giới và cả sự yếu kém của ta, động viên, toàn Đảng, toàn dân, tranh thủ thời cơ, vượt qua thách thức để đến năm 2010, nước ta thoát khỏi tình trạng một nước kém phát triển. Đến năm 2020, trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại.
Thi đua cần kiệm, tăng năng suất lao động đi đôi với chống quan liêu, tham ô và lãng phí.
Với phương châm Xây đi đôi với Chống, Chủ tịch Hồ Chí Minh phát động phong trào thi đua tăng gia sản xuất và thực hành tiết kiệm trong kháng chiến chống Pháp, phong trào 3 XÂY, 3 CHỐNG: "Nâng cao ý thức trách nhiệm, tăng cường quản lý kinh tế, tài chính, cải tiến kỹ thuật, chống tham ô, lãng phí, quan liêu" trong buổi đầu xây dựng chủ nghĩa xã hội. Người chỉ rõ để xây được 3 cái tốt là ý thức trách nhiệm cao, quản lý kinh tế tài chính tốt và cải tiến kỹ thuật, cần tích cực chống 3 thứ "giặc ở trong lòng" là tệ tham ô, bệnh quan liêu và nạn lãng phí. Người phân tích hết sức sâu sắc tính nguy hiểm và tác hại ghê gớm của 3 loại "giặc nội xâm" này và cho rằng phải phát động phong trào của quần chúng thi đua chống giặc nội xâm như là thi đua chống giặc ngoại xâm. Yêu nước thì phải chống tham ô lãng phí, quan liêu như truyền thống dũng cảm chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta. Chống tham ô, lãng phí, quan liêu là cuộc chiến đấu cực kỳ gay go, phức tạp. Đảng, Nhà nước phải biết dựa vào dân để chống quan liêu, tham ô, lãng phí.
Người chỉ rõ:
" Tham ô, lãng phí và bệnh quan liêu là kẻ thù của nhân dân, của bộ đội, của Chính phủ... Chống tham ô, lãng phí và bệnh quan liêu cũng quan trọng và cần kíp như việc đánh giặc trên mặt trận." 8
"Chống tham ô, lãng phí, quan liêu là dân chủ...Dân chủ là dựa vào lực lượng quần chúng, đi đúng đường lối quần chúng. Cho nên phong trào chống tham ô, lãng phí, quan liêu ắt phải dựa vào lực lượng quần chúng thì mới thành công"9.
Kịp thời khen thưởng, động viên đúng người đúng việc
Theo dõi sát các phong trào thi đua từ các địa phương cơ sở, Chủ tịch Hồ Chí Minh khi đọc báo thường ghi lại các tấm gương người tốt, việc tốt mà các báo trung ương và địa phương đăng. Sau đó, yêu cầu điều tra, xác minh lại, thấy đúng sự thật là Người gửi thư, bằng khen, huy hiệu hoặc quà cho những con người gương mẫu đó. Bằng cách này, trong quá trình chỉ đạo các phong trào yêu nước, Người đã trực tiếp phát hiện, gửi tặng huy hiệu cho 4.000 tấm gương người tốt việc tốt. Với cách đó, Người kịp thời động viên, cổ vũ các tấm gương người tốt việc tốt. Đồng thời, lấy các tấm gương tốt có thật trong cán bộ, Đảng viên và quần chúng nhân dân để giáo dục lẫn nhau. Cần thiết bồi dưỡng, nêu gương, nhân rộng người tốt việc tốt. Bởi những sự thật tốt đẹp đó có tác dụng giáo dục con người, thúc đẩy phong trào thi đua, xây dựng Đảng rất tốt. Như Người chỉ rõ: " Nói chung thì các dân tộc Phương Đông đều giàu tình cảm, và đối với họ một tấm gương sống còn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền"10.
Đảng, Nhà nước qua phong trào thi đua, đưa đông đảo quần chúng vào hoạt động thực tiễn sôi nổi, phát triển lòng yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội. Thi đua yêu nước là trường học bồi dưỡng, nâng cao giác ngộ chính trị xã hội cho con người, góp phần thiết thực vào chiến lược xây dựng con người mới.
Người phê phán các cấp uỷ Đảng, chính quyền hoặc cán bộ: "Không chịu theo dõi việc làm hằng ngày của cán bộ, Đảng viên và quần chúng nhân dân. Ai làm tốt không kịp thời nêu gương, ai làm xấu không kịp thời giúp đỡ sửa chữa"11. Người phê phán tình trạng báo cáo không trung thực - bệnh thành tích trong phong trào thi đua: "Báo cáo giả dối. Thành công ít, thì suýt ra nhiều. Còn khuyết điểm thì giấu đi, không nói đến"12.
Theo tư tưởng của Người, ngày nay thi đua, báo cáo thành tích phải trên cơ sở lòng trung thực, tôn trọng sự thật, bảo vệ sự thật, không dung thứ cách làm gian dối, tô hồng thực trạng, che giấu sai hỏng, nói vống công lao, thậm chí nặn ra thành tích giả tạo. Để đạt yêu cầu này, công tác khen thưởng phải thật sự nghiêm túc, đánh giá đúng thành tích, không cảm tình, nể nang và kiên quyết chống các hành vi sách nhiễu, mua chuộc.
Tiếp tục đổi mới nội dung, hình thức và cải tiến thủ tục, quy trình xét khen thưởng, thực hiện công khai, dân chủ, kịp thời và đảm bảo tính nêu gương, giáo dục trong khen thưởng. Quan trọng là phải theo sát các phong trào thi đua, căn cứ vào thành tích trong phong trào thi đua để khen thưởng. Thành tích đến đâu khen thưởng đến đó. Xây dựng ban hành các quy định cụ thể để thực hiện luật thi đua khen thưởng và tặng thưởng huân chương, huy chương. Kiên quyết chống tiêu cực và bệnh hình thức trong công tác thi đua, khen thưởng.
Trong thực tế và tại các Đại hội thi đua toàn quốc, có rất nhiều con người từ các nhà khoa học, các bác sĩ, kỹ sư đến ngưòi nông dân, công nhân, họ lao động, cống hiến với cả tấm lòng, cả trách nhiệm của mình. Họ luôn xứng đáng là những anh hùng, chiến sĩ thi đua. Chỉ có những người háo danh, ham chức mới tự thổi phồng thành tích của mình. Có nơi mới được phong anh hùng, có người người được tôn vinh, nhưng sau đó lại phát hiện ra có tiêu cực. Vì thế, hệ thống làm công tác thi đua khen thưởng, các cấp uỷ đảng và chính quyền phải lựa chọn cho chính xác, cho đúng những tập thể, cá nhân thực sự tiêu biểu để khen thưởng và tôn vinh.
Điều đáng sợ nhất trong công tác thi đua khen thưởng là khen thưởng không trúng người, không trúng việc. Khen thưởng phải rất công khai, dân chủ, trong đó, quan trọng nhất là quần chúng có tôn vinh, khâm phục người được khen thưởng hay không. Phải hết sức tránh tình trạng cá nhân hay tập thể được tuyên dương, khen thưởng ở hội trường nhưng bên ngoài quần chúng nói không xứng đáng; gọi là điển hình tiên tiến mà lại không có sức lan toả.
Công tác thi đua- khen thưởng phải tiếp tục tuyên truyền sâu rộng tới đông đảo quần chúng nhân dân, khen thưởng phải đúng người, đúng việc, chú trọng khen thưởng đột xuất, từ đó nhân rộng cá nhân, điển hình tiên tiến để cổ vũ, động viên mọi ngưòi học tập làm theo. Cần kịp thời phát hiện sớm những tấm gương người tốt việc tốt điển hình, khen thưởng đột xuất ngay để động viên kịp thời và sớm nhân rộng các điển hình xuất sắc.
Khen thưởng ngay các hành động anh hùng, tấm gương anh hùng trong hoạn nạn, bão lũ, trong chiến đấu chống lại các loại tội phạm; tôn vinh những tấm gương liêm khiết, tiết kiệm, chí công vô tư trong cán bộ, công chức, công an,v,v, kịp thời động viên phong trào, góp phần tạo động lực, sức mạnh thực hiện các nhiệm vụ của Đảng, Nhà nước và kế hoạch phát triển kinh tế -xã hội.của đất nước.
Mỗi ngành, mỗi địa phương xác định nhiệm vụ cụ thể, từ đó xây dựng điển hình tiên tiến, kịp thời tôn vinh, khen thưởng những cá nhân, tập thể xuất sắc. Bộ máy và năng lực đội ngũ cán bộ công tác thi đua khen thưởng cần tiếp tục được kiện toàn, nâng cao năng lực trình độ.
Nghiên cứu mở rộng các hình thức khen thưởng ở các cấp, đặc biệt là cấp cơ sở. Lựa chọn đúng người, đúng tiêu chuẩn xứng đáng với danh hiệu, vinh dự của các hình thức khen thưởng cao quý của nhà nước.
Trách nhiệm, phương pháp lãnh đạo phong trào thi đua
Theo dõi sát và tổng kết kinh nghiệm chỉ đạo các phong trào thi đua, Chủ tịch Hồ Chí minh chỉ ra những nơi phong trào thi đua yếu kém là do có khuyết điểm trong công tác tổ chức lãnh đạo phong trào. Có một số khuyết điểm chính thường mắc trong công tác tổ chức, lãnh đạo Phong trào thi đua. Như: Hướng dẫn thiếu thống nhất. Chương trình còn nhiều nơi chưa sát. Kế hoạch thiếu chu đáo, tỷ mỉ. Thi đua nơi thì thiếu bền bỉ, nơi thì làm quá sức, nơi thì chưa tự động. "Tổ chức và lãnh đạo còn kém, không phát triển được hết sáng kiến và năng lực của quần chúng. Cơ quan lãnh đạo các cấp, các ngành, các đoàn thể, các địa phương thiếu sự phối hợp với nhau, thiếu sự tổng kết kinh nghiệm và tra đổi kinh nghiệm"13,v,v.
Nên Người khẳng định rõ: "Thi đua phải có sự lãnh đạo đúng"14, mới có thể tạo thành động lực phát triển cách mạng. Cần có sự lãnh đạo thống nhất, có sự phối hợp giữa Đảng, Chính quyền với Đoàn thể và nhân dân để đẩy mạnh phong trào thi đua, thường xuyên, liên tục. Theo dõi sát sao, chỉ đạo phong trào thi đua là trách nhiệm của cán bộ và cơ quan lãnh đạo các cấp, các ngành.
Theo tư tưởng đó, ngày nay phải nâng cao vai trò, trách nhiệm của các thành viên Hội đồng thi đua khen thưởng các cấp, nhất là người đứng đầu Hội đồng thi đua trong toàn quốc, cũng như ở các bộ, ngành, địa phương, đơn vị, phải nhiệt tình thực hiện, kiểm tra, đôn đốc các phong trào thi đua.
Làm cho phong trào thi đua yêu nước ngày càng mang tính quần chúng rộng rãi và đạt hiệu quả ngày càng cao. Tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh theo đúng pháp luật đi đôi với thi đua, hợp tác, học hỏi lẫn nhau. Thi đua đi đôi với đoàn kết, ngăn ngừa tình trạng đố kỵ, chèn ép, kìm hãm lẫn nhau. Như Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định:
" Thi đua là một cách rất tốt, rất thiết thực để làm cho mọi người tiến bộ. Thi đua giúp cho đoàn kết chặt chẽ thêm. Và đoàn kết chặt chẽ để thi đua mãi"15.
Cần quan tâm phát hiện nhân tố mới, bồi dưỡng điển hình tiên tiến và nhân rộng các điển hình thông qua việc tổng kết và phát động phong trào học tập các điển hình tiên tiến. Phong trào thi đua phải hướng vào xây dựng con người hết lòng phục vụ nhân dân, tinh thông nghiệp vụ, công tâm, liêm khiết, được nhân dân tin cậy.
Coi trọng vai trò tổ chức thi đua của các đoàn thể quần chúng, các Hội nghề nghiệp, các cơ quan thông tin đại chúng, cổ vũ tuyên dương người tốt việc tốt kịp thời. Tập trung chỉ đạo xây dựng điển hình và nhân điển hình tiên tiến. Mỗi địa phương, mỗi ngành, mỗi đơn vị cần xây dựng và lựa chọn được điển hình tốt, tiêu biểu toàn diện hoặc về từng mặt của địa phương, đơn vị để nêu gương học tập, đồng thời góp phần tổng kết những điển hình tiên tiến trong cả nước. Tổ chức tốt các Đại hội tổng kết phong trào thi đua từ địa phương cho đến toàn quốc. Hệ thống thông tin đại chúng, đặc biệt là đài truyền hình kịp thời tổng kết, phổ biến các điển hình tiên tiến.
Chủ tịch Hồ Chí Minh để lại một di sản tư tưởng và một tấm gương quý báu giàu giá trị lý luận và thực tiễn về tổ chức, lãnh đạo phong trào thi đua yêu nước. Vận dụng sáng tạo, phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh về thi đua trong thực tiễn sự nghiệp đổi mới, gây lên phong trào thi đua yêu nước sôi nổi, mạnh mẽ trong toàn quốc là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân của cả hệ thống chính trị . Có vậy, mới tạo ra một động lực to lớn đưa đất nước ta thoát khỏi những khó khăn thách thức. Đó thực sự là những hoạt động thiết thực góp phần thực hiện hoài bão của Chủ tịch Hồ Chí Minh về chấn hưng dân tộc, xây dựng một nước Việt Nam hoà bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh có thể sánh vai tiến bước cùng các cường quốc năm châu.
Ý kiến bạn đọc